We hebben schermtijd onderzocht en dit is wat eruit kwam

We weten dat het niet makkelijk is om een eenduidig antwoord te vinden op de vraag wat voor invloed beeldschermen hebben op kinderen. Deskundigen zeggen al jaren dat het geen bewezen voordelen biedt voor baby’s en peuters, maar kan spelen met een telefoon of tablet schadelijk zijn voor je baby?

Omdat telefoons en tablets zo makkelijk in gebruik zijn, kijken jonge kinderen vaker dan ooit tevoren naar schermen. Maar liefst 40% van de drie maanden oude baby’s en 90% van de tweejarigen kijken regelmatig filmpjes op een beeldscherm. In dit artikel zetten we alle informatie over dit onderwerp voor je op een rijtje, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken over de hoeveelheid schermtijd in jullie gezin.

De invloed van schermtijd op de ontwikkeling

• Om gezonde beweging te stimuleren, adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie baby’s tot 1 jaar niet zittend naar een scherm te laten kijken, maar in plaats daarvan samen met een ouder te lezen of verhaaltjes te vertellen. Voor tweejarigen is het advies maximaal 1 uur schermtijd per dag, maar het liefst zo min mogelijk.
• De American Academy of Pediatrics adviseert om schermtijd te vermijden bij kinderen onder de 18 maanden. Kinderen van jonger dan 18 maanden kunnen wat zij op een tweedimensionaal beeldscherm zien, namelijk nog niet vertalen naar de echte wereld. Onderzoekers stellen daarnaast dat jonge kinderen die meer tijd achter een beeldscherm doorbrengen, minder communicatieve en cognitieve vaardigheden ontwikkelen, omdat deze schermtijd ten koste gaat van leerzame ervaringen die de ontwikkeling stimuleren.
• De NIH, de National Institute of Health, heeft een grootschalig onderzoek uitgevoerd onder duizenden kinderen om inzicht te krijgen in de gevolgen van schermtijd voor jonge kinderen. Uit dit onderzoek bleek dat kinderen die meer dan twee uur per dag naar een scherm kijken, lager scoren op denk- en taaltoetsen.
• Hetzelfde onderzoek toonde aan dat de hersenschors, de buitenste laag van het brein, bij kinderen met veel schermtijd prematuur dunner wordt. Deze laag is het meest ontwikkelde deel van het brein en ondersteunt de belangrijkste cognitieve functies.
• De slaap van baby’s en de bijbehorende hersenontwikkeling kunnen negatief beïnvloed worden door het gebruik van apparaten met touchscreens. Een onderzoek aan de Universiteit van Londen toonde aan dat er een direct verband bestaat tussen schermtijd en onderbroken slaap: een kwartier naar een beeldscherm kijken, kan bijvoorbeeld resulteren in vier minuten minder slaap. Slaap is essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen, zeker gedurende de eerste paar jaar van het leven. In het onderzoek kon geen maximaal toegestane schermtijd vastgesteld worden: alle opties hadden in meer of mindere mate een negatieve invloed.
• Aanvullend onderzoek heeft een verband aangetoond tussen schermtijd en overgewicht bij peuters, slaapverstoring bij jonge kinderen, en een minder ontwikkelde fijne motoriek.

Schermtijd en videochatten zijn niet per definitie hetzelfde

Al voordat we allemaal een smartphone hadden, lieten onderzoeken zien dat tijd gespendeerd aan tv-kijken ten koste ging van de interactie met het gezin, creatief spel, en huiswerk. We kunnen er dan ook rustig van uitgaan dat dit in dezelfde of nog hogere mate ook het geval is als het gaat om mobiele telefoons en tablets.

En hoe zit het dan met videobellen met vrienden en familie die ver weg wonen? Volgens wetenschappers is videochatten, bijvoorbeeld via FaceTime, niet te vergelijken met andere media op een beeldscherm, en ook niet op dezelfde manier schadelijk. Zelfs ouders die beeldschermen uit het leven van hun kind bannen, hebben vaak geen probleem met videobellen, omdat de wetenschap laat zien dat het heen en weer praten en de live interactie van videobellen juist educatief zijn en de band stimuleren.

Het advies is wel om niet net voor bedtijd te videobellen, omdat het felle licht van het scherm die belangrijke uurtjes slaap kan verstoren.

Tips om schermtijd te beperken

Het is niet makkelijk om schermtijd in het drukke dagelijks leven terug te dringen. Misschien heb je iets aan deze tips om te vinden wat voor jullie goed werkt als je er nog niet klaar voor bent om in één keer met beeldschermen te stoppen.

• Wacht nog even met het aanbieden van schermtijd. Volgens sommige ouders is het bijna makkelijker om het in het geheel uit te stellen in plaats van de schermtijd te doseren. Het is niet bepaald eenvoudig om beeldschermen helemaal te vermijden, maar zodra kinderen gewend raken aan het spannende gevoel dat gepaard gaat met het gebruik van digitale apparaten, zullen zij de directe voldoening van een beeldscherm sneller opzoeken dan de meer betekenisvolle lessen die de echte wereld te bieden heeft.
• Als je toch in één keer wiltstoppen met schermtijd, bedenk dan alternatieve activiteiten om die ruimte op te vullen. Of dat nu buitenspelen is, lezen, verhaaltjes vertellen of zelfstandig spelen, het is makkelijker om jullie volledig op deze activiteiten te kunnen richten dan om schermtijd simpelweg te vermijden.
• Vliegtijd en reistijd hoeft geen schermtijd te zijn. Reizen zonder beeldscherm betekent vaak dat je meer andere spullen meeneemt, zoals boeken, knutselmaterialen (klei, afwasbare stiften, chenilledraad en pompons) en snacks. Bereid je er ook op voor dat je kind veel aandacht nodig gaat hebben. Een tactiek die voor sommige kindjes werkt, is audioboeken luisteren met een kinderkoptelefoon op. Vaak kun je audioboeken vinden van de boekjes die jullie al hebben, zodat je kind tijdens het luisteren de plaatjes kan bekijken.
• Maak gebruik van wat er beschikbaar is. Vliegtuigen en restaurants kun je leuker maken door te gebruiken wat er al is: ijsblokjes en bekertjes, het rolgordijntje in een vliegtuig, of servetten (bijvoorbeeld om eten te verstoppen of kiekeboe te spelen). En zodra je geen afleiding meer hebt van apparaten, zul je zien hoeveel mensen de interactie met je baby opzoeken.